ΣΠΗΛΑΙΟΚΑΤΑΦΥΓΙ ΣΤΟ ΔΑΚΡΥ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΑΣ

Του Γιάννη Κοφινά

Ερευνώντας, με μεγάλο ζήλο, κάθε γωνιά της φύσης ακόμα και στα πιο απόμακρα σημεία της στη περιοχή καταγωγής του, ο Σωτήρης Γραφάκος, συνέπεσε να βρεθεί στο σπήλαιο αυτό. Πολλές φορές στις συζητήσεις μας, σε διάφορα μέρη που βρεθήκαμε σε βουνά, φαράγγια, αναρριχήσεις μας έλεγε για όμορφα κομμάτια της γης του ανατολικού Ταυγέτου, που έχει τα όριά του ο Δήμος Σμήνους*. Άγνωστα για μας, ήδη πολύ γνωστά για αυτόν, αφού πολλές φορές διέσχιζε το φαράγγι του Σμήνου ποταμού, επισκεπτόταν τα διάφορα σπήλαια που βρίσκονται στη γύρω περιοχή. Ατέλειωτες ώρες μας ανέλυε, με κάθε λεπτομέρεια, τις συνήθειες και τις κινήσεις των εντυπωσιακών κοινωνιών που στέγαζαν οι κυψέλες των μελισσιών του. Ένας νεότατος, θερμός φυσιολάτρης πραγματικός εραστής της φύσης.
Μελετώντας κάθετο βράχο με τη χρήση των ορειβατικών σχοινιών, που θα μπορούσε να γίνει στο μέλλον αναρριχητικό πεδίο, λίγο πιο κάτω από το χωριό του, τη γραφική Μέλισσα, παρατήρησε την είσοδο σπηλαίου στη περιοχή αυτή. Τελειώνοντας αυτή του την εξόρμηση, γυρίζοντας στο χωριό μου τηλεφωνεί και με ενημερώνει αμέσως με μεγάλη χαρά για τη νέα αυτή ανακάλυψη. Σύντομα στο πρόγραμμα των εξερευνήσεών μας προέκυψε η αποστολή εξερεύνησης του σπηλαίου με άδεια έρευνας στη περιοχή από το Υπουργείο Πολιτισμού Διεύθυνση Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας της Α΄ Εφορείας Αθήνας, που ευγενώς για άλλη μια φορά παραχωρήθηκε σε κλιμάκιο του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. (Σπηλαιολογικός Ελληνικός Εξερευνητικός Όμιλος).

Φτάνοντας αργά Παρασκευή βράδυ στη Μέλισσα τύχαμε θερμής φιλοξενίας, πρώτα στο καφενείο του χωριού με τσίπουρα και μετά στο σπίτι του Σωτήρη, που η μητέρα του έδειξε με κάθε τρόπο τα ιδιαίτερα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη μανιάτικη μητέρα. Πλούσιο δείπνο, κόκκινο κρασί και το πρωί, αφού ξεκουραστήκαμε, γίδινο ολόφρεσκο γάλα, μέλι παραγωγής, απ΄ όλα τα καλά του νοικοκυριού της.
Στη πρώτη πρωινή, μικρή έξοδο από το σπίτι θαυμάζουμε τα ρόδινα χρώματα της ανατολής του ήλιου, που καταγράφει αμέσως η φωτογραφική μηχανή, που προβάλλει από την αντίπερα πλευρά της Λακωνικής γης, του Πάρνωνα και το Μαλεάτικο πόδι, που βρίσκεται η κωμόπολη των Μολάων, η ημετέρα πατρίδα καταγωγής μου. Στη δυτική πλευρά ορθώνει το ανάστημά του ο Ταύγετος, με τις κατάφυτες πλαγιές του. Η Ζίζαλη, ο Πρωτέας και ο Πενταδάκτυλος που φιλοξενεί στη υψίστη του κορφή το ξωκλήσι του Αι Λια. Είναι η ομώνυμη κορφή Αι Λιας, η πυραμίδα που από την εντυπωσιακή της πλευρά κάθε 20 Ιουλίου γιορτάζεται το εκκλησάκι. Από εκεί ο άγιος φεύγει με το άρμα που σέρνουν λευκοί ίπποι στα ουράνια, ενώ οι τροχοί του ανάβουν φωτιές μεταφέρει τις ευχαριστίες και τις προσδοκίες στον Παντοκράτορα στους ουρανούς.
Λίγο πιο κάτω από αυτήν, τελειώνοντας η αλπική ζώνη, φιλοξενούνται τα τελευταία έλατα και μαυρόπευκα της Ελλάδας στο περιβόητο δάσος της Βασιλικής. Αμέσως μετά στη κορυφογραμμή, η Παναγιά η Γιάτρισσα, με τη θαυματουργό εικόνα του μοναστηριού που έχει γιατρέψει πάμπολλες φορές τον ανθρώπινο πόνο. Χαμηλότερα, κάτω από τη Ζίζαλη, ο Πολυάραβος, εγκαταλειμμένος στους καιρούς μας, θυμίζει μέρες ιστορικές γεμάτες δάφνες αφού εκεί δόθηκε το τελικό χτύπημα στις ορδές του Ιμπραήμ με 2500 νεκρούς και τραυματίες από τους λεύτερους μανιάτες.

Πολύ κοντά μας δεσπόζει ο λόφος του Σκουφομύτη και πιο πέρα τα Χαλάσματα που φιλοξενούσαν τον μεγάλο ήρωα τον καπετάν Ζαχαριά τον Μπαρμπιτσιώτη, φόβο και τρόμο της Τουρκιάς. Διέσωσε μικρό παιδάκι τον Θόδωρο Κολοκοτρώνη από το χτύπημα στον πύργο της Καστάνιας, τον γαλούχησε στο κλεφταρματολίκι του Ταυγέτου και τον παρέδωσε ως αντικαταστάτη, μετά τον άδικο χαμό του, στους αγώνες του Ελληνικού Έθνους για την απελευθέρωση. Κάτω από τα χαλάσματα η σπηλιά του καπετάν Ζαχαριά από τις προηγούμενες εξερευνήσεις μας.
Οι γεωλογικές πλάκες, στα υποστρώματα του Ταυγέτου, γέρνουν ανατολικά δίνοντας τις πλούσιες πηγές που τροφοδοτούν τον Ευρώτα. Ένα σπάνιο δώρο για την περιοχή είναι και ο ποταμός Σμήνος απο΄που πήρε και ο δήμος της περιοχής την ονομασία του. Αυτός πηγάζει από το σπήλαιο-πηγή της Αγίας Μαρίνας στην Άρνα που έχουμε εξερευνήσει με κατάδυση 45 μ βάθους. Οι ολοδρόσερες πλαγιές, ατέλειωτα ρουμάνια, φιλοξενούν μοναδική χλωρίδα που για την εποχή αυτή είναι ολοστόλιστες από λουλούδια όλων των χρωμάτων. Τα μελίσσια του Σωτήρη και των άλλων μελισσοκόμων της περιοχής σε αδιάκοπο αγώνα περισυλλέγοντας τη γύρη και το νέκταρ αυτών ένας ακόμη λόγος για να φιλοξενείται στη πλαγιά αυτή το γραφικό χωριό Μέλισσα.




Μετά από την είσπραξη αυτών των εντυπώσεων και την αναδρομή στις μνήμες της ιδιαίτερης ιστορίας της περιοχής αυτής έρχεται η ώρα της προετοιμασίας του σκοπού της επίσκεψής μας.
Ακολουθώντας το χωματόδρομο που έχει διανοιχτεί πάνω από τον κάθετο βράχο φτάνουμε στη πλαγιά. Είναι αρκετά κεκλιμένη, μέχρι 70 μοίρες κλίση, κατάφυτη από άγρια και υψηλή βλάστηση. Στο σημείο αυτό μετά το βράχο κατεβήκαμε κρατώντας τους κορμούς και παραμερίζοντας τα κλαδιά, όπου φτάσαμε σε μικρό πατάρι στην άκρη του βράχου που βρίσκεται η είσοδος του σπηλαίου.





Είναι βραχοσκεπή με στενή είσοδο όπου μικρός διάδρομος 7 μέτρων οδηγεί οριζόντια σε μικρό θάλαμο. Από εκεί με χρήση σχοινιού κατεβαίνουμε διάδρομο 17,7 μέτρων, έντονα κατηφορικό, που οδηγεί στη μεγάλη αίθουσα (11,5μ. Χ 5,2μ.) Στο τέλος αυτής υπάρχει κατέβασμα 8 μέτρων που οδηγεί σε μικρή αίθουσα (6,7μ Χ 5,4μ.). Απέναντι υπάρχει στενό, που έρποντας 6,9μ. συνεχίζει άλλα 14,3μ. με στενό διάδρομο μέχρι που τελειώνει.

* Εκ παραδρομής γράφτηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας Δήμος Σμύνους ενώ σύντομα αναμένεται Προεδρικό Διάταγμα για τη διόρθωση σε Δήμος Σμήνους.

Παρατηρήσεις:

1. Στην οροφή της εισόδου διακρίνεται μαύρισμα.

2. Σε πολλά σημεία του σπηλαίου υπάρχουν διάσπαρτα πολλά οστά μικρών σπονδυλωτών ζώων.

3. Το σπήλαιο είναι διανοιγμένο σε συνολικό μήκος 75,9μ. στη πλαγιά, με ΝΔ κατεύθυνση.

4. Τα τοιχώματα είναι κροκαλογενή από στερεοποιημένο χώμα με χαλίκια και πέτρες πολυγωνικές.

5. Οι μετρήσεις έδειξαν στη κύρια αίθουσα 15 βαθμούς Κελσίου και υγρασία 86%.

ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Αναφέρεται από τους κατοίκους του χωριού ότι τα παλαιότερα χρόνια ο βασιλιάς του Γυθείου είχε μια κόρη. Τον προβλημάτιζε η διαδοχή του θρόνου ενώ υπήρχαν δύο νεαροί που διεκδικούσαν τη βασιλοπούλα καθώς επίσης και τη διαδοχή. Ο βασιλιάς, αφού επέμεναν έντονα, τους ανέθεσε να κατασκευάσουν ο ένας την πλακόστρωση του Γυθείου και ο άλλος έργο υδροληψίας για την πόλη. Ξεκίνησαν αμέσως εντατικά και οι δύο, λόγω του ανταγωνισμού, και παραβρέθηκαν μαζί, την ίδια στιγμή, στο βασιλιά μετά από το τελείωμα των εργασιών τους. Τότε ο βασιλιάς αγανακτισμένος κόβει την μονάκριβή του κόρη στα δύο και δίνει τη μισή στον έναν, και την άλλη μισή στον άλλον. Από τότε η περιοχή αυτή ονομάζεται Το Δάκρυ της Βασιλοπούλας και είναι και τοπωνύμιο του σπηλαίου για αυτό αποφασίσαμε να ονομάσουμε το άγνωστο και ανώνυμο αυτό σπήλαιο, που ανακάλυψε ο Σωτήρης με την παλαιότερη κατοίκηση όπως δείχνει, Σπηλαιοκαταφύγι στο Δάκρυ της Βασιλοπούλας.